Nöbetçi Eczaneler
Stephen Porges tarafından 1994 ileri sürülen Polivagal Teori, kişilerin yaşadıkları deneyime otonom sinir sitemi açısından bakmayı ve anlamayı içeriyor.
Otonom sinir sistemi ne yapıyor?
Otonom sinir sistemimiz tehlikeli anlarda hala yaşıyor olduğumuzdan, zaman içerisinde de değişip geliştiğimizden emin olmak istiyor. Verdiğimiz her tepki, bir hayatta kalma dürtümüze hizmet ediyor. Bu sayede, otonom sinir sistemimiz bizi koruyor.
Peki, nasıl?
Polivagal Teoriye göre otonom sinir sistemimiz üç bölüme ayrılıyor. Bu üç bölüm sayesinde hayatta kalmaya yönelik tepkiler veriyoruz.
Porges, bu üç aşamayı bir merviden kavramını kullanarak açıklıyor. En üst basamakta Ventral vagal (güvenli, sosyal), orta basamakta sinir sistemi (Hareketlenmiş, savaş ya da kaç), en alt basamakta da dorsal vagal (donakalmış, çökmüş) bulunuyor.
Ventral vagaldeyken her şey bizim için olağan. Burada, kalp atışlarımız düzenli, nefesimiz tam ve bağlantıya açık, aktif, ilgili, konsantre bir durumda oluyoruz.
Bir alt basamakta sempatik sinir sistemi var. Huzursuzluk ve tehlikeyle karşılaştığımızda bu sistem devreye giriyor ve bize ‘’Savaş ya da kaç!’’ öğretisinde bulunuyor. Sempatik sinir sistemimiz devredeyken kalp atışımız hızlanıyor, nefesimiz daralıyor, yerinde duramaz bir hal alabiliyor, kaygılı, öfkeli hissedebiliyoruz.
Dorsal vagal yol ise evrimsel olarak eski bir hayatta kalma mekanizması. Denediğimiz tüm yollar başarısız olduğunda, harekete geçmek işe yaramadığında, kendimizi donmuş, hissiz ve anda değil gibi, tehlikeden kaçamıyor gibi hissediyoruz. Örneğin, travmatik bir durumla karşılaşan bir kişiyi pencereden dışarı boşluğa bakarken, düz ve tepkisiz bir yüz ifadesi, boş bakışlar, çökmüş bir duruş ile görüyoruz. Yani, kişi kendini korumak için tüm sistemlerini kapatıyor.