Bursa’nın Orhangazi ilçesine bağlı Ortaköy mahallesinde bulunan ve defineciler tarafından büyük tahribatlara uğrasa da ayakta kalmayı başarabilen hamamın tarihinin Osmanlı devleti öncesinde dayandığı ve çok eski yıllarda çevrede bulunan Kervansaraylara konaklamak için gelen çoğunlukta din, devlet adamları ile askeri komutanlar tarafından kullanıldığı ortaya çıktı.
Bursa’nın birçok bölgesinde yüzyıllar boyunca var olmuş medeniyetlere ait tarihi kalıntılar ortaya çıkmaya devam ediyor.
‘’Yok Olmadan Koruma Altına Alınmalı’’
Ortaköy’de bulunan tarihi hamam ile ilgili yaptığı araştırmaları paylaşan araştırmacı tarihçi İlhan Erdem ‘’ Bin Yıllık bu yapının bir an önce koruma altına alınmasını ve turizme kazandırılması gerektiğini ifade ederek , ‘’Ortaköy’de bulunan hamam tarihten günümüze gelebilen nadir yapılardan biridir ve muhakkak koruma altına alınmalıdır ’’ dedi.
‘’Hamam Çevresinde Kervansaray Ve Ticaret Merkezi Vardı’’
Bölgede Hristiyan devletlerinin hüküm sürdüğü dönemlerde Ortaköy’de bir kervansaray ‘ın olduğunu söyleyen ve hamam hakkında uzun zamandır araştırma yapan tarihçi araştırmacı İlhan Erdem , tarihe ışık tutacak bu yapının Tarihi ipekyolu üzerinde ve ticaret merkezini içinde bulunduran köy’de olması sebebiyle çok sayıda ziyaretçiyi ağırlamış olduğu gerçeğini ortaya çıkardığını ‘’ ifade etti.
‘’Yeni bulunan bilgiler ışığında bölgemizin aslında çok işlek bir hac ve ticaret yolu olduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır’’
Tarih araştırmacısı İlhan Erdem ‘’ özellikle İznik’te toplanan Hristiyan dünyasının incili burada dörde indirdiğine dikkat çekerek ;
‘’Geçen yıl Rus arşivinde bulduğum resimlerinde gösterdiği ve yine geçen sene bulduğum seyahatnamelerin ışığında ilçemiz jeopolitik bir öneme sahiptir.
Hatta İstanbul’da ki Osmanlı saraylarının posta kervanları bir dönem ilçemizden geçmiştir. Hatta tarihi hamamın olduğu Ortaköy yakınlarından geçmekte olan Roma imparatorluğunun bir ulak yolu bulunmaktadır. Ancak bahse konu köydeki yapının etrafındaki temeller bu Kervansaray tezimi desteklemektedir. Hatta köyün alt kısımlarından tünellerin geçtiğini çoğu eski insanlardan dinlemişimdir.
Tarihi hamamın bulunduğu Ortaköy’ün yakın tarihte bilinen yerleşimcileri Ermenilerdir. Tehcire kadar Ermenilerin yaşadığı köye tehcirden sonra Türk göçmenleri yerleştirildi. Kuruluş itibariyle Erken Osmanlı dönemine uzanan bir geçmişi olsa da köyün sınırları içinde Kanuni dönemine ait kalıntılar ve mezar taşlarına da rastlanılmıştır.
Ortaköy Hamamının tarihine gelecek olursak hamam ve yakınlarında bir kitabeye rastlayamadık. Kitabe olmaması akıllara dönem soygunu yediğini getirmektedir. Yalova Üniversitesi araştırma görevlisi Sayın Cihan Yalvar hocamın Yalova ve çevre tarihi için bulduğu bulgularında ışığında Ortaköy Kervansarayının ve Hamamın yaşıda ortaya çıkmaktadır. Hamamın içindeki süslemeye bakacak olursak erken bizans süslemelerine benzemesi hasebiyle 717 tarihi civarları olduğunu düşünmekteyim.Kesin bilgi için Ortaköy hamamının konunun uzmanları tarafından araştırılması gerektiğini düşünüyorum. İznik müze müdürlüğü ve kültür bakanlığının harekete geçmesi gerekmektedir. Çeşitli dönemlerde bu gibi yerlerin soygun yediklerini göz önünde bulundurur isek hamamdaki süslemenin bir fotoğraflanması belge açısından bir kazanınımdır. Şahsen ben akademik yayında çıkan bilgilerin hepsine katılmıyorum çünkü gün geçtikçe tarihi bilgiler buluyoruz. Akademik araştırmalar ve çeviriler çıktıkça tarihimiz aydınlanıyor.’’dedi.