Nöbetçi Eczaneler
Her yıl 20 Şubat tarihinden başlayarak birer hafta arayla havaya, suya ve toprağa düştüğüne inanılan cemrenin ilki 19-20 Şubat’ta havaya, ikincisi 27 Şubat’ta suya, üçüncü ve son cemre de 6 Mart 2023 günü toprağa düştü.
“Cemre düşmesi” ayrıca hayvancılıkla uğraşanlar için soğuk nedeniyle dışarı çıkaramadıkları hayvanların otlaklara kavuşma zamanının yaklaştığını, tarımla uğraşanlar için de toprağın işlenme dönemine gelindiğini ifade ederdi. Kelime manası kor yani ateş demek olan cemrelerin düşmesi ile birlikte önce Mart 21 de Nevruz bayramı peşinden Hıdırellez kutlamaları yapılmaktadır.
NEVRUZ BAYRAMI
Türklerin (Göktürklerin) Ergenekon’dan demirden dağları eriterek çıkmalarını (Ergenekon Destanı), baharın gelişini, doğanın uyanışını temsil eder. Doğu Türkistan’dan Balkanlara kadar tüm Türk kavimleri ve toplulukları tarafından, MÖ 8. yüzyıldan günümüze kadar her yıl 21 Mart’ta kutlanır.
Anadolu ve Orta Asya Türk halklarında da Göktürklerin Ergenekon’dan çıkışı anlamıyla ve baharın gelişi olarak kutlanır. Türk Takvimi’nde bir gün 12 bölüme ayrılır, her bölüme Çağ adı verilirdi. Bir çağ iki saat, dolayısıyla bir gün de 24 saattir. Her bir çağ ise sekiz Keh ten ibarettir. Yılbaşı olarak gece-gündüz eşitliğinin yaşandığı 21 Mart, Nevruz günü olarak kutlanır. Bu güne ve yeni yılın başladığı âna Yılgayak denir.
Oniki Hayvanlı Takvim ve Melikşah’ın Celali Takvimi’nde yılbaşı olarak belirlenen 21 Mart, Divânu Lügati’t-Türk’te de ilkbaharın gelişi olarak belirtilir. Türk edebiyatı ve musikisine de Nevruz; Nevruz-ı Asl, Nevruz-ı Arap, Nevruz-ı Bayati, Nevruz-ı Hicaz, Nevruz-ı Acem ve Nevruz-ı Seba olarak girmiştir. Tarihte pek çok devlet tarafından bayram ve gelenek olarak kutlanmıştır. Bunların başında Anadolu beylikleri, Eski Mısır, İran, Safavi, Sasani, Moğollar, Selçuklu ve Osmanlı gelir.
KIRIM TATARLARINDA NEVRUZ
Navrez, Nevruz Bayramı’nın Kırım Tatarları arasında söylenen adıdır.
Kırım Tatarları bu bayramda erkenden kalkarlar. Ağaçtan bir dal keserler. Bu dala Çiğdem, Kardelen gibi erken bahar çiçekleri asarlar. Çocuklar bu dalı alıp topluluklar halinde kapıları tek tek gezerler. Kapıda Navrez türküsünü söylerler. Ev sahipleri çocuklara hediye olarak yumurta, şeker gibi yiyecekleri sepetlere koyar, verdikleri mendilleri de dala bağlarlar. Bütün evler dolaşıldığında çocuklar verilenleri kendi aralarında pay ederler.
Kırım Tatarları Sovyet rejiminin baskısı ile bu milli bayramlarını kutlayamadıkları için günümüzde çocuklar bu bayramı bilmemekte ve kutlamamaktadırlar. Nadir de olsa Kırım Tatarlarının yaşadığı ülkelerde sembolik olarak kutlamalara rastlanmaktadır.
2010’da Birleşmiş Milletler Dünya Nevruz Bayramı ilan etmiştir. 28 Eylül-2 Ekim 2009 arasında Abu Dabi’de hükümetler arası toplanan Birleşmiş Milletler Manevi Kültür Mirası Koruma Kurulu, nevruzu Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi ‘ne dahil etmiştir. 2010’dan başlayarak Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 21 Mart’ı “Dünya Nevruz Bayramı” olarak kabul etmektedir.
ORHANGAZİ’DE DEDE KÜLTÜRÜ VE YATIRLAR
Orhangazi’de şehir merkezinde eski hastane yokuşunda Eren dede yatırı bulunmaktadır. Şehir dışından gelen ziyaretçileri olan bu yatırda yatan kişi hakkında hiç bilgi yoktur. Şifa arayanların uğrak yeri olan bu yatır halen ziyarete açıktır. Dede kültürünün yaşadığı ilçemizde Bursa’nın tanınmış mutasavvıflarından Eşrefoğlu Rumi’nin dergahı olduğu bilinen Tekke camii bahçesinde meftun Hasan dede kabri var. Gelen geçen herkes dua eder. Fındıklı Mahallesinde Meçhul Asker, Mandıra mevkiinde tek mezar, Hamzalı mahallesinde Hediye bibi, dağlarda şehit olan meçhul kabirler bulunmaktadır. Çakırlı mahallesinde ziyaret edilen Eğrelti dede ve Menteş dede kabirleri olduğubilinmektedir. Keramet mahallesinde ise köye ismini veren Keramet dede, Sazak Dede ve Batak dede yatırları bilinmekle beraber Keramet dedenin kim olduğuna dair bilgiler mevcuttur. Asıl adı Mehmet Bin Abdullah olan Keramet Dede’nin mezar taşından bir yeni çeri olduğu anlaşılmaktadır. Keramet Dede köyün şimdi bulunduğu yer olan ormana yerleşir. Köy ilk kurulduğunda şimdiki yerinin güneyinde ova mezarlığı denilen mevkide imiş. Burası İzmit’e uzanan İpek ve Baharat yolunun bir koluna çok yakın olduğu için bu yoldaki kervanları izleyen disiplinsiz yeniçeriler köye de uğrar, can ve mallarına zarar verirlermiş. Bu hadiseleri bilen Keramet Dede köylüye, köyü kendisinin bulunduğu ormana taşımalarını söylemiş. Köylüler de bu öğüde uyarak köyü şimdiki yerine taşırlar. Artık rahattırlar, bir müddet sonra Keramet Dede vefat eder. Caminin bahçesine defnederler ve ilginç olaylar gerçekleşmeye başlar. Bazı sabahlar imam sabah ezanını okumak için uyanamaz fakat her sabah ezan okunur. Bir türlü ezanı kimin okuyanın kim olduğunu anlayamazlar. Yalnızca ezanın bitiminde minarede ayak sesleri duyulurmuş. Sonunda bu hadiseler Keramet Dede’nin kerameti olarak yorumlanır. Keramet Dede’nin mezarın parmakla işaret etmenin iyi olmadığı söylenmektedir. Köy halkı Keramet Dede’nin mezarını parmağı ile işaret edenlerin parmaklarını ısırmaları konusunda uyarırlar. Köylü kadınların ara ara eski dönemlerde Keramet Dede’nin mezarına mum yaktıkları da söylenmektedir. Dutluca Sölöz yol ayrımında Şehit pilot Ali Tekin’in kabri bulunmaktadır.
Sölöz,Karsak,Gemiç,Narlıca ve Heceler mahallerinde bulunduğu bilinen ancak yerleri kaybolan dedeleri ileri günlerde sözlü tarih çalışması yaparken ortaya çıkaracağız.
TÜRK KÜLTÜR EKOLOJİSİNDE HAYVANLAR KİTABI
2023 Yılının ilk ve en anlamlı hediyesi bu kitap oldu. Şahsen imzalı olarak hediye edilen bu kitap bilim camiasında bir ışık olarak yandı. Aydınlatacağı alan ilham olacağı dimağlar şimdiden kendini göstermeye başladı. Nevşehir Hacı bektaşi Veli Üniversitesi Türk Halk Edebiyatı bölümü doktora öğrencisi Sayın Emine Taş hocamız ilk defa böyle bir projede buldunduğu ve yazarları arasında yer aldığı kitabını ilk imzaladığı kişi olarak şahsıma gönderdiği için ve anlamlı yazısı ile şahsımı onure etmiştir. ‘HAYATTAN SANATA: TÜRK HALK KÜLTÜRÜNDE HOROZ İMGESİ’ Makalesi ile kitapta oldukça zengin kaynakça ile katkı sunması dikkatten kaçmadı.41,42 sayfalık makalenin her sayfası bilgi deposu gibi yalın ve akıcı bir dil tercih edilmiş. Siz değerli okuyucularımın dikkatine sunarım. Kitap yurdu, Bkm, gibi kitap marketlerde bulabileceğiniz bu bilimsel kitabı sizlere tanımakla memnun oldum.
Emine Taş hocamıza akademik hayatında başarılar diliyorum.
Tüm Türk Dünyasının Nevruz Bayramı Kutlu olsun.