Nöbetçi Eczaneler
6 Şubat Pazartesi sabahı ne olduğunu anlamadan deprem haberleri ile uyandık,yeni uyanan arkadaşların birşeyden haberi yoktu. Bu acı hadise gece 04:17 Sularında Merkez üssü Kahramanmaraş Pazarcık olan 7.7 büyüklüğündeki deprem 10 ili etkiledi. Depremin 5. Gününde 19 bin 991 kişi ölen 74 bin 242 yaralının olduğu 6444 teyit edilmiş binanın yıkıldığı resmi açıklama oldu.
Yazıyı hazırlarken bu sayı sürekli artmakta olduğunu ifade etmek isterim. Hiç bir zaman yazı yazarken bu kadar zorlanmadım. Uyurken yemek yerken kendimi vijdanen suçlu hissediyorum. Elimden geleni yapmaya çalışıyorum. Evde hastam olmasa bir saniye Orhangazi’de durmazdım.
Milletimiz ve Orhangazi halkı üzerine düşen gerekli yardım organizasyonlarını yapıyor. Devletimiz gerekli seferberliği başlatmış durumda dost kardeş ülkeler Azerbaycan, Macaristan ve Pakistan derhal ekipler yolladı. Dünya’nın pek çok yerinden yardım ekipleri eğitimli köpekler arama kurtarma ve sağlık ekipleri derhal bölgeye intikal ettiler. 17 Ağustos 1999’da depreme şahit olanlardan biriyim. 99 depremi 45 saniye sürmüş ve en az evden çıkınca 15 saniye kadar izledim.
Köy evinde olmamız bize çok avantaj sağlamış ve sağ salim kurtulmuştuk. Yalova 99 depremini en ağır hisseden iller arasında idi. Kamyonlar ile yardım götürüldü köylerde ne bulduysak yardıma götürmüştük. Yaz aylarında olması bir nebze şanslıydık. Bu son deprem ve önceki Van, Elazığ gibi depremler kış aylarında olması büyük bir trajediye sahne olmakta. Aziz milletimiz bu acıyıda atlatacak ancak Türkiye’nin deprem gerçeği maalesef değişmeyecek. 130 yıldır uyuyan fay hattı pazarı pazartesi’ye bağlayan gece uyandı ve korkunç yıkım oldu.
Tedbirleri tartışmak dahi istemiyorum. Adına ihmal,sorumsuzluk,aç gözlülük ne derseniz artık bilemiyorum. İnsan merkezli hizmet anlayışı olmadıkça Türkiye’de bir şeyler değişmeyecek.
MARAŞ VE CİVAR İLLERİN DEPREM TARİHÇESİ
Önce Türkiye’deki depremin biraz tarihine gidelim;
29 KASIM 1114 MARAŞ DEPREMİ
Maraş o dönemde içinde büyük bir Hristiyan nüfus barındıran önemli bir şehirdi. Dönemin kaynaklarına göre şehir tamamen toprak altında kalmıştır. Urfalı Mateos, şehirde yaşayan hiç kimsenin depremden sağ olarak kurtulamadığını ve Maraş’ta yaşayan yaklaşık 40.000 kişinin öldüğünü kaydeder. Süryani Mihail ise, Maraş şehrinin şehrin kendi halkına mezar olduğunu kaydeder. Azîmî, depremden önce havanın kararmış olduğunu, sonrasında ise kar yağdığını ve her tarafın kar ile kaplandığını kaydeder. Deprem Maraş dışında Elbistan, Sis, Misis, Keysun, Sümeysat (Samsat), Hısn-ı mansûr (Adıyaman), Raban, Urfa, Antakya, Harran, Halep, Azez, Esârib, Zerdana ve Bâlis’de de yıkıma yol açmıştır. Deprem Urfa surununun on üç kulesinin, Harran surunun bir kısmının yıkılmasına neden oldu. Sis şehrinde birçok manastır ve köy harap olurken, on binlerce insan da öldü. Azez kalesinde de tahribata dört yüz kişinin ölümüne yol açmıştır. Surlu William da bu depremde en fazla Kilikya, İsauria ve Kuzey Suriye kıyı bölgesinde tahribat yaptığını kaydeder.(1)
3 MART 1893 MALATYA DEPREMİ
Osmanlı döneminde bölgede yaşanan en şiddetli deprem olarak kayıtlara geçen bu deprem Malatya sancak merkezi ile bu sancağa bağlı olan Hısnımansur (Adıyaman), Kâhta (Karakiahta), Kubeli, Behisni (Besni), Mirdis ve Akçadağ kazaları ile köylerinin harap olmasına neden olmuştur.
1893 depreminin büyüklüğü 7.1 olarak verilmektedir. Depremin etkilediği alan 240 km uzunluğunda ve 120 km genişliğindedir. Malatya sancak merkezi ve dört kazasını yerle bir eden ana deprem ise 3 Mart 1893 tarihinde Perşembe’yi Cuma’ya bağlayan gece 00.59’da meydana gelmiştir.
Toplamda 13.349 bina yıkılmış ya da hasar görmüştür. Bu rakamın 5973’ü Malatya sancak merkezine, 2646’sı Malatya sancak merkezine bağlı köylere, 2549’u Hısnımansur kazasına, 1104’ü Behisni kazasına, 778’si Kâhta kazasına, 298’si Akçadağ kazasına aittir.(2)
CUMHURİYET DÖNEMİ DEPREMLERİ
1930 HAKKÂRİ
Doğu illerimizde bir çok deprem olmuştur. Pazar günü deprem olan illerimize yakın bazı kronolojik bilgiler sunacağım.
1930 Hakkari Depremi, 7 Mayıs 1930 tarihinde Türkiye saatiyle 00.34’te Türkiye-İran sınırında meydana gelen deprem. Sınırın Türkiye tarafında Hakkari bu depremden etkilendi. Büyüklüğü 7,2 olan bu depremde 2 bin 514 kişi öldü, yaklaşık 3 bin bina hasar gördü.
1939 ERZİNCAN DEPREMİ
1939 Erzincan Depremi, 26-27 Aralık 1939 tarihinde Erzincan’da oluşan çok şiddetli yer sarsıntısıdır. Yüzey dalgası büyüklüğü 7,9 ve 7,2 olan deprem sonucunda toplam 32 bin 962 kişi hayatını kaybetmiş, yaklaşık 100 bin kişi de yaralanmıştır.
1971 BİNGÖL DEPREMİ
Bingöl Depremi, 22 Mayıs 1971 tarihinde merkez üssü Türkiye’nin Bingöl ili olan deprem. Depremin büyüklüğü 6,8 olarak ölçüldü. 878 kişi öldü, 700 kişi yaralandı, 9 bin 111 bina hasar gördü veya yıkıldı.
Deprem, Bingöl’ün yanı sıra Erzincan’ın bazı köylerinde de yıkımlara ve ölümlere yol açtı. Bu depremden 10 gün önce 1971 Burdur Depremi yaşanmıştı.
1975 LİCE DEPREMİ
1975 Lice Depremi, 6 Eylül 1975 tarihinde yerel saatle 12.20’de Diyarbakır’ın Lice ilçesi ve köylerinde oluşan 23 saniye süren şiddetli yer sarsıntısı. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü depremin büyüklüğünü 6,6 olarak açıkladı. 2 bin 385 kişi öldü, 8 bin 149 bina hasar gördü veya yıkıldı. Bazıları maddi hasarlara sebep olan 3-4 ay süresince artçı sarsıntılar devam etti.
1992 ERZİNCAN DEPREMİ
1992 Erzincan Depremi, 13 Mart 1992 tarihinde yerel saatle 19.08’de Erzincan’ın güneydoğusunda meydana geldi. Depremin büyüklüğü 6,8 olarak ölçüldü. 653 kişi öldü, 8 bin 57 bina hasar gördü.
Kuzey Anadolu Fayı üzerinde bulunan Erzincan, bu depremle beraber tarihindeki altıncı büyük depremi yaşamıştı.
2003 BİNGÖL DEPREMİ
2003 Bingöl Depremi, 1 Mayıs 2003 tarihinde yerel saatle 03.27’de gerçekleşen, Türkiye’nin doğusunu etkileyen, 6,4 büyüklüğündeki depremdir.
Merkezi Bingöl’ün 15 km kuzeyin yaşandı. Etkilenen bölgede en az 176 kişi öldü, 625 bina çöktü veya ağır hasara uğradı. Çeltiksuyu’ndaki yatılı okulda koğuş bloku çöktüğünde 84 can kaybı meydana geldi.
Belli başlı depremleri yazdık ancak deprem konusunda konuşmak çok kolay bir şey değil, Marmara depreminde gördüğümüz tablonun kat ve kat fazlası 6 Şubat depreminde karşımıza çıktı. Şahsen ülkemizde görülmedik bir deprem hareketi olduğu kayıtlara geçti. Ülkemiz Güneybatı yönüne 3 metre kaydığını söylüyor uzmanlar. Kırk yaşıma geldim her depremde 5,10,15 santim kaymalar olurdu. 3 metre olması depremin şiddetini ortaya koyan en belirgin veridir. Can kayıpları,enkaz görüntüleri bize ihmalkârlığımızın boyutlarını göstermektedir. Akşam deprem bölgesinde Hatay’da asker arkadaşımla konuştum. Kendisi depremin yıkımı karşısında ne diyeceğini bilemez halde idi. Hatay yok oldu. Eski Hatay yok artık diyebildi. Tek sevincim kendi ailesinden vefat olmaması oldu. Akrabalarından vefat edenler olduğunu belirtti. Bölgede çok sayıda arkadaşım var. Ulaşamadıklarımda mevcut. Ümit ediyorum ki sağdırlar. Türk ulusu böyle bir afet görmedi. 6 Şubat depreminde ölü sayısı Marmara depreminde ölenlerin sayısını geçmiş durumda, ölü sayısı hakkında tahminde bulunmak istemiyorum. İnanın hayatımın en zor yazısı oldu. Eksiklerim kusurlarım varsa affola…
Lütfen sosyal medyada yorum yaparken hassas davranın çünkü iyi değiliz hepimiz hassas günlerden geçiyoruz. Gün birlik günü gün kenetlenme günü. Yardım konusunda Türk milleti elinden geleni yapıyor ve yapacaktır. Orhangazi’miz seferber oldu. Her adette olduğu gibi bu afette ilk gece markette koli hazırlayan bayan kardeşim çocuğu ile birlikte koli hazırlamasını hiç unutmayacağım.
Aziz Türk Milletinin başı sağolsun.
Devletimiz var olsun.
Kaynakça:
1. ^ a b Kesik, Muharrem (2012). “Maraş Depremi (1114)”. Tarih Dergisi. 0 (42). İstanbul Üniversitesi. ss. 43-46.
(2) The Levant Herald gazetesi 1 Nisan 1893 haberi
İlhan Erdem